Karık Sulama Nedir? Nasıl Yapılır?
Karık sulama, tarımsal sulama yöntemlerinden biridir ve genellikle bitki köklerinin doğrudan sulanmasını sağlar. Fakat bu konuya geçmeden önce konuyu daha detaylı incelemek gerekirse, sulamanın tanımından ve yöntemlerinden başlayabiliriz. Sulama, bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için gereken suyun, yağış yetersizliği durumunda toprak üzerine veya bitki kök bölgesine ek olarak uygulanan bir tarım yöntemidir. Sulama genel itibari ile 2 şekilde yapılmaktadır. Bunlar; basınçlı sulama yöntemleri ve yüzey sulama yöntemleridir.
Yüzey Sulama Yöntemleri
- Salma sulama yöntemi
- Karık sulama yöntemi
- Tava sulama yöntemi
- Uzun tava (border) sulama yöntemi
Basınçlı Sulama Yöntemleri
- Damla sulama yöntemi
- Yağmurlama sulama yöntemi
- Mikro yağmurlama sulama
- Sızdırma sulama yöntemi
Bugün ülkemizde sulanan alanların yaklaşık %85’inde yüzey sulama yöntemleri kullanılmaktadır. Geri kalan kısımda basınçlı sulama yapılmaktadır. Bu yazımızda yüzey sulama yöntemlerinden biri olan karık sulama yöntemini ele alacağız.
Karık Sulama Nedir?
Karık sulama, tarımsal sulama yöntemlerinden biridir ve genellikle eğimli arazilerde kullanılır. Bitki sıraları arasında oluşturulan ufak oluklara karık denir ve bu oluklar vasıtasıyla, su verilerek yapılan sulama yöntemine ise Karık sulama denir. Su karık boyunca hareket ederken, bir yandan da toprak içine sızarak bitki kök bölgelerinde depolanır. Bu yöntem, belirli şartlara ve uygun topografik özelliklere sahip bölgelerde yaygın olarak kullanılan etkili bir sulama yöntemidir, ancak uygulanacağı alanın özelliklerinin dikkate alınması gerekmektedir.
Yöntemin Uygulanabileceği Koşullar Nelerdir?
- Bu yöntem, sıraya ekilen, dikilen bitkilerde, bağlarda ve meyve ağaçlarında uygulanır.
- Karık sulamanın uygulandığı arazilerde, arazi tesviyesi çok önemlidir. Genellikle eğim, sulama doğrultusunda en çok %3, sulamaya dik yönde %15 kadar olmalıdır.
-
Bu yöntem için uygun olan toprak türleri genellikle, kumlu veya killi yapıda olan, iyi drenaj özelliklerine sahip topraklardır. Bu topraklar suyun hızla emilmesine ve bitkilerin köklerinin suya kolaylıkla ulaşmasına olanak tanır.
-
Bu yöntem, tuzlu topraklarda tercih edilmez. Çünkü karıklara verilen su, karık sırtlarına yükselir ve tuzu bitki kök bölgesine taşır.
- karık sulama sistemi için su kaynağı da önemlidir. Sulama suyu temini için bir su kaynağına, genellikle bir dereye veya gölete ihtiyaç duyulur. Bu su kaynağının tarlaya ulaşımı kolay olmalı ve sulama işlemi için yeterli debiye sahip olmalıdır.
Karık Sulama Nasıl Yapılır?
Bu yöntemde, sulama hattı boyunca yerleştirilen karıklar aracılığıyla su, tarla üzerindeki bitkilere doğru yönlendirilir. İlk adım, sulama hattının belirlenmesi ve tarla üzerindeki uygun konumun seçilmesidir. Ardından, tarlanın eğimi dikkate alınarak kanallar kazılır ve bu kanallar arasındaki mesafe bitkilerin ihtiyaçlarına uygun şekilde belirlenir. Su kaynağından alınan su, oluşturulan kanallara yönlendirilir ve bu kanallar boyunca yavaşça ilerleyerek bitkilerin kök bölgelerine ulaşır. Bu süreç, bitkilerin su ihtiyacını karşılayacak şekilde düzenlenir ve suyun tarla içinde homojen bir şekilde dağılması sağlanır. Daha sonra karıklardan çıkan su yüzey drenaj kanalları ile tahliye edilir veya tekrar sulamada kullanılır. Bu Yöntemde kullanılan karık tipleri şu şekildedir;
- Sabit debili açık karıklar: Sulama yapılırken her karığa sabit debide su verilir. bu suyun dönüşümlü olarak kullanılması sulama randımanını yükseltir.
- Değişken debili açık karıklar: Karıklardan çıkan suyun tekrar kullanılamayacağı durumlarda kullanılır. su karık sonuna ulaştığında debi azaltılarak, sulama randımanı yükseltilmeye çalışılır.
- Kapalı karıklar: Karık başları ve sonları kapalıdır. Göllendirme oluşturularak uygulanır. Sulama doğrultusunda eğimin olmadığı, ya da karık uçları arasındaki yükseklik farkının net sulama suyu derinliğini aşmadığı koşullarda uygulanır.
Karık Sulama Yönteminin Avantajları
- İlk kurulum maliyeti düşüktür.
- Sistem tasarımı değiştirilmeden başka bitkilerin de sulanmasına olanak sağlar.
- Arazi tesviyesinin iyi sağlanması durumunda, randımanı yükseltilebilir.
- Kaymak tabakası bağlayan ağır bünyeli topraklarda rahatlıkla kullanılabilir.
- Genellikle düzenli bir bakım gerektirmez.
- Basit yapıda bir sistem olduğundan enerji tüketimi düşüktür.
Karık Sulama Yönteminin Dezavantajları
- Karık sulama yöntemiyle, ideal koşullarda tarlaya su uygulama randımanı genellikle %60 civarındadır. Ancak şebekedeki sızma, buharlaşma ve işletme kayıpları gibi faktörler eklendiğinde bu randıman yaklaşık olarak %50’ye düşer. Yani, bitkiye 1 m³ su vermek için aslında 2 m³ su kullanılmış olur. Bu durumda, suyun etkin kullanımı açısından verimlilik düşüktür
- Karıklardan çıkan suyun kontrol altına alınamadığı durumlarda sulama randımanı düşüktür.
- Karık sırtlarında biriken tuz, toprak tuzluluğunu arttırarak bitkilerde zarara yol açabilir.
- Yağışın fazla olduğu durumlarda, yüzey akışı karıklarda birikir ve erozyon sorununu arttırabilir.
Sonuç olarak, kullanılabilir su kaynaklarının sınırlı olduğu bu dönemde, sınırlı su kaynaklarımızı en etkin şekilde kullanmamız gerekmektedir. Sanılanın aksine ülkemiz, kişi başına düşen kullanılabilir su varlığı endeksine göre, su fakiri ülkeler arasında yer almaktadır. Mevcut su potansiyelimizin yaklaşık %70’lik bir kısmını tarım sektöründe kullanmaktayız. Tarım sektöründen sağlanacak %1’lik tasarruf, Sanayi sektöründe ve evsel kullanımda büyük ölçüde değişmelere yol açabilir. Bu nedenle modern sulama teknikleri kullanarak tarımsal su tüketim oranımızı azaltarak, hem ülke ekonomisine hem geleceğimize yatırım sağlayabiliriz. modern sulama sistemleri hakkında daha detaylı bilgi almak için sitemizi inceleyebilirsiniz.
https://esular.com/esular-sulama-sistemi