Suvarma Səmərəliliyini Necə Artırmaq Olar?
Kənd təsərrüfatı istehsalında suyun səmərəli və davamlı istifadəsini təmin etmək üçün suvarma səmərəliliyi çox vacibdir. Bu gün su ehtiyatlarının məhdud olduğu bir çox regionlarda həm suya qənaət etmək, həm də kənd təsərrüfatı məhsullarının keyfiyyətini və kəmiyyətini artırmaq üçün suvarma səmərəliliyinin artırılması həyati zərurətdir. Bu məqsədə çatmaq üçün istifadə edilən üsullar arasında müasir suvarma texnologiyalarının tətbiqi birinci yerdədir. Damcı suvarma və çiləmə sistemləri kimi suyun birbaşa bitki kök sahəsinə yönəldiyi sistemlər su israfını minimuma endirərək səmərəliliyi artırır.
Bundan əlavə, suvarma vaxtının və miqdarının düzgün tənzimlənməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Suvarma ehtiyacları meteoroloji məlumatlar və torpaq nəm sensorları kimi texnologiyalardan istifadə etməklə müəyyən edilə bilər. Torpaq strukturunun və bitki növlərinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla həyata keçirilən suvarma strategiyaları bitkinin sudan maksimum istifadəsini təmin edir. Nəhayət, suyun idarə olunmasının planlaşdırılmasında iştirakçıların təlimi və məlumatlandırılması davamlı su istifadəsi üçün zəruridir. Bu vahid yanaşmalar kənd təsərrüfatı istehsalının səmərəliliyini artırmaqla ekoloji və iqtisadi davamlılığı dəstəkləyir.
Suvarma Səmərəliliyinə Təsir Edən Amillər Hansılardır?
- Su mənbəyi və tutumu: Suvarma üçün istifadə olunan suyun mənbəyi və bu mənbənin tutumu suvarma səmərəliliyinə birbaşa təsir göstərir. Su təchizatı kifayət deyilsə və ya onun tutumu məhduddursa, suvarma səmərəliliyi azala bilər.
- Torpağın növü və xüsusiyyətləri: Torpağın su keçiriciliyi suyun kök sahələrinə çatan sürətinə və dərinliyinə təsir göstərir. Səmərəli suvarma üçün torpağın quruluşunu və xüsusiyyətlərini bilmək vacibdir.
- Bitki Növü və Xüsusiyyətləri: Fərqli bitki növlərinin fərqli suya ehtiyacı var. Suvarma proqramları bitki növlərinə uyğun olaraq tənzimlənməlidir. Bitkinin kök quruluşunun dərinliyi və yayılma üsulu da suvarma səmərəliliyinə təsir edən amillərdəndir.
- İqlim şəraiti: Temperatur, rütubət və külək kimi iqlim şəraiti suvarma səmərəliliyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Məsələn, isti və quru iqlimlərdə buxarlanma daha çox olur və suvarma suyu daha tez tükənir.
- Suvarma Texnikası və İnfrastruktur: İstifadə olunan suvarma sistemləri (damcıla suvarma, çiləyici, şırımlı suvarma və s.) və infrastruktur (kanallar, borular, nasoslar) suvarma səmərəliliyinə birbaşa təsir göstərir. Müasir suvarma sistemləri ümumiyyətlə daha yüksək səmərəliliyi təmin edir.
- Suyun Paylanması və Nəzarəti: Suyun müntəzəm və effektiv paylanması suvarma səmərəliliyini artırır. Suyun idarə edilməsi və nəzarəti suyun lazımi vaxtda və lazımi miqdarda istifadə olunmasını təmin edir.
- Torpağın Yamacı və Quruluşu: Torpaq yamacı suyun torpaqla necə paylanmasına və sızmasına təsir göstərir. Düzən torpaqlarda suyun paylanması ümumiyyətlə daha nizamlı olur.
Bütün bu amillərin birlikdə qiymətləndirilməsi ilə suvarma səmərəliliyini artırmaq və su ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək olar.
Türkiyədə Suvarma və Suvarılan əkinçiliyin Cari Vəziyyəti
Türkiyədə əkinçilik sahələri böyük bir səth sahəsini əhatə edir və bu ərazilərin əhəmiyyətli bir hissəsi suvarma potensialına malikdir. Ölkənin ümumi kənd təsərrüfatı torpaqları 28,1 milyon hektar hesab edildiyi halda, onun 6 faizinin 13,5 milyon hektar suvarma potensialı var. Türkiyənin yeraltı və yerüstü su ehtiyatlarının cəmi 107 milyard m³/il olduğu təxmin edilir. Lakin mövcud suvarma texnologiyaları təkmilləşdirilməsə, bu ehtiyatlarla suvarılan ərazilər məhdudlaşacaq; Hazırkı məlumatlara görə, 8,5 milyon hektar ərazi suvarılır.Dövlət Su İşləri Baş İdarəsi (DSİ) Türkiyədə iri suvarma layihələrinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Xüsusilə GAP (Cənub-Şərqi Anadolu Layihəsi) kimi layihələr kənd təsərrüfatı məhsuldarlığını artırdı.
Türkiyədə irriqasiya və suvarılan əkinçilik kənd təsərrüfatı istehsalında mühüm rola malik olsa da, onlar müxtəlif çətinliklərlə üzləşirlər. Ölkədə əkinçilik sahələrinin təxminən 30%-i suvarılır. Bununla belə, indiki şəraitdə suvarılan əkinçiliyin səmərəliliyi və davamlılığı ilə bağlı bəzi mühüm problemlər mövcuddur. Bunların arasında su ehtiyatlarından səmərəsiz istifadə, suvarma infrastrukturunun qeyri-adekvatlığı, plansız su sərfi, suyun çirklənməsi və şoranlaşması kimi ekoloji təsirlər diqqəti cəlb edir.Xüsusilə kənd təsərrüfatının suvarılmasında suyun intensiv istifadəsi su ehtiyatlarının davamlılığı baxımından böyük problem yaradır. Quraqlıq dövründə su ehtiyatlarının azalması və su qıtlığı kənd təsərrüfatı istehsalına və fermerlərin gəlirlərinə mənfi təsir göstərir. Bundan əlavə, qeyri-adekvat suvarma infrastrukturu və köhnəlmiş sistemlərin modernləşdirilməməsi suyun daha səmərəli istifadəsinə mane olur. Plansız su sərfi suyun balanslı şəkildə paylanmasını çətinləşdirir və bəzi bölgələrdə su gərginliyinə səbəb olur.
Bundan əlavə, suvarma suyunun çirklənməsi və şoranlaşması da əsas problemdir. Torpaqda yığılan duzlar məhsuldarlığı azaldır və uzun müddətdə kənd təsərrüfatı istehsalına təhlükə yarada bilər. Bu problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün müasir suvarma texnikalarının yayılması, suyun səmərəli idarə olunması üçün planlaşdırmanın gücləndirilməsi, suyun keyfiyyətinin qorunması üçün tədbirlərin görülməsi və fermerlərin maarifləndirilməsi kimi addımlar atılmalıdır.
Suvarma Səmərəliliyini Artırmaq Üçün Nə Etməliyik?
Suvarma səmərəliliyini artırmaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
- Müasir Suvarma Texnikalarının İstifadəsi: Damla suvarma və çiləyici kimi sahə suvarma sistemləri suyu birbaşa bitkinin kök zonasına yönəldir, su itkilərini minimuma endirir və bitki sağlamlığını artırır. Bu mövzuda daha ətraflı məlumat almaq üçün;Bizimlə https://esular.com/akilli-sulama-sistemleri vasitəsilə əlaqə saxlaya bilərsiniz.
- Torpağa və Bitki Ehtiyacına Görə Suvarma: Suvarma vaxtı və miqdarı torpağın nəmlik sensorları və meteoroloji məlumatlardan istifadə etməklə müəyyən edilməlidir. Bu, suyun lazımi vaxtda və lazımi miqdarda istifadəsini təmin edir.
- Torpaq Topoqrafiyasının Tənzimlənməsi: Yamaclı torpaqlarda terraslar eroziyanı azaldır və suyun torpaqda daha uzun müddət qalmasını təmin edir.
- Su Ötürmə Sistemlərinin Modernləşdirilməsi: Köhnə açıq kanalların yerinə qapalı boru sistemlərindən istifadə edilməlidir. Bu sistemlər su itkisinin qarşısını alır və suyun daha səmərəli paylanmasını təmin edir.
- Fermerlərin Təlimi və Maarifləndirilməsi: Fermerlər düzgün suvarma üsulları və su ehtiyatlarının mühafizəsi mövzusunda öyrədilməli və yetişdirilməlidir.
- Suvarma İnfrastrukturunun Təkmilləşdirilməsi: Suyun bərabər paylanmasını təmin etmək üçün suvarma infrastrukturları təkmilləşdirilməlidir. Bu, sudan istifadəni optimallaşdırır və kənd təsərrüfatı istehsalında səmərəliliyi artırır.
- Suvarma proqramlarının planlaşdırılması və monitorinqi: Xüsusi suvarma proqramı yaradılmalı və bu proqrama mütəmadi olaraq nəzarət edilməlidir. Sudan səmərəli istifadəni təmin etmək üçün suvarma idarəçiliyinə daim yenidən baxılmalıdır.
Bu addımların birgə həyata keçirilməsi su ehtiyatlarından davamlı istifadəni təmin edir və kənd təsərrüfatı istehsalında səmərəliliyi artırır. Esular ilə suvarma səmərəliliyi və suyun idarə edilməsi mümkündür.